Στο φως το «στίγμα της Ιρλανδίας»: Ξεκινά εκταφή στα λείψανα σχεδόν 800 βρεφών δίπλα σε μοναστήρι

Έναν αιώνα αφότου οι Ιρλανδές καλόγριες άρχισαν να θάβουν εκατοντάδες βρέφη σε έναν μαζικό τάφο χωρίς σήμανση, αρχαιολόγοι και άλλοι ειδικοί θα ξεκινήσουν την ανασκαφή του χώρου στο Tuam, στην κομητεία Galway.

Ένας μηχανικός εκσκαφέας πρόκειται να αρχίσει σιγά-σιγά να ξύνει χώμα τη Δευτέρα στον χώρο των 5.000 τετραγωνικών μέτρων, όπου το μοναστήρι Bon Secours πιστεύεται ότι έθαψε 796 βρέφη που πέθαναν στο ίδρυμα μητέρας και βρεφών St Mary's μεταξύ 1925 και 1961.

Η επιχείρηση, η οποία αναμένεται να διαρκέσει δύο χρόνια, σηματοδοτεί ένα νέο στάδιο στον απολογισμό της Ιρλανδίας για την κακοποίηση και την παραμέληση των παιδιών σε θρησκευτικά και κρατικά ιδρύματα, ιδίως εκείνων που έφεραν το στίγμα του ότι γεννήθηκαν εκτός γάμου. Η μεταχείρισή τους έχει χαρακτηριστεί στίγμα στη συνείδηση του έθνους.

Δύσκολες οι συνθήκες εκταφής

Στο St Mary's στο Tuam, ένα λεγόμενο ίδρυμα μητέρας και μωρού όπου στέλνονταν νεαρές γυναίκες και κορίτσια για να γεννήσουν, ορισμένα βρέφη θάφτηκαν σε μια εγκαταλελειμμένη υπόγεια σηπτική δεξαμενή.

Δεν υπήρχαν αρχεία ταφής και οι θάνατοι αγνοήθηκαν μέχρι πριν από μια δεκαετία, όταν η Catherine Corless, τοπική ιστορικός, αποκάλυψε πιστοποιητικά θανάτου για 796 βρέφη. Αυτό οδήγησε σε μια δικαστική επιτροπή, μια κρατική συγγνώμη και μια υπόσχεση για την ανασκαφή του χώρου.

«Είμαι πολύ, πολύ ανακουφισμένη που ξέρω ότι επιτέλους συμβαίνει», δήλωσε η Corless. «Ήταν μια πολύ μακρά διαδρομή. Είναι λίγο συγκλονιστικό. Το περίμενα τόσο καιρό. Είναι χαρά για μένα και για τις οικογένειες που περιμένουν με την ελπίδα ότι θα βρουν το δικό τους μικρό συγγενή».

Μεγάλο μέρος του χώρου της ανασκαφής -που βρίσκεται στη μέση ενός οικιστικού συγκροτήματος- έχει σφραγιστεί και το γραφείο του διευθυντή της ομάδας εξουσιοδοτημένων επεμβάσεων στο Tuam (Odait) έχει κάνει προπαρασκευαστικές εργασίες.

Της 18μελούς ομάδας, η οποία περιλαμβάνει αρχαιολόγους, ανθρωπολόγους και άλλους ιατροδικαστές από την Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστραλία, την Κολομβία, την Ισπανία και τις ΗΠΑ, ηγείται ο Daniel MacSweeney, πρώην απεσταλμένος της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού.

Στόχος της επιχείρησης είναι να ανασυρθούν όλα τα ανθρώπινα λείψανα, να γίνει προσπάθεια ταυτοποίησής τους, να επιστραφούν στις οικογένειές τους και να ξαναταφούν με αξιοπρέπεια. Το μέγεθος και η τοποθεσία του χώρου, το φιλτράρισμα του νερού και η ανάμειξη των λειψάνων, καθώς και η γειτνίαση με άλλα λείψανα από τις εποχές του λιμού και των εργατικών κατοικιών του 19ου αιώνα, κατέστησαν την επιχείρηση εξαιρετικά περίπλοκη, δήλωσε ο MacSweeney.

«Όλα αυτά μαζί επιτείνουν πραγματικά την πρόκληση», είπε. «Πρόκειται για μια ανάκτηση με εγκληματολογικά πρότυπα, οπότε είναι σαν σκηνή αστυνομικής έρευνας. Η ομάδα μας περιλαμβάνει άτομα με εμπειρία στη διαχείριση σκηνών εγκλήματος. Η νομοθεσία απαιτεί να καλέσουμε τον ιατροδικαστή ή την Gardaí [αστυνομία] εάν βρούμε στοιχεία αφύσικου θανάτου».